Οι ελπίδες στο plan D

  Του Γιάννη Βαρουφάκη                                        Plan A δεν υπήρχε. Όταν συνέβη η Κατάρρευση του 2008, η ΕΕ συνειδητοποίησε ότι κανένας από τους θεσμούς της δεν μπορούσε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Ακόμα και ο πιο επιδέξιος αρμόδιος, ο ίδιος ο κ. Τρισέ, θα μείνει στην ιστορία ως ο Κεντρικός Τραπεζίτης που, εν μέσω Κρίσης, τόσο πολύ απέτυχε να καταλάβει τι γινόταν που (αντίθετα με τον Μπεν Μπερνάνκε στην άλλη μεριά του Ατλαντικού) ανέβασε (αντί να εκμηδενίσει) τα επιτόκια.

Όταν ένα χρόνο αργότερα η Κατάρρευση επεκτάθηκε από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα της ευρωζώνης (με την εκτίναξη των spreads και τον 'θάνατο' του καναρινιού της γαλαρίας, του ελληνικού δημοσίου), η ανυπαρξία Plan Α οδήγησε στην σημερινή έκφανση της Κρίσης.

Όταν τον Μάιο του 2010 η οκτάμηνη δυσπραγία των Ευρωπαίων ηγετών οδήγησε στην κατάρρευση των αγορών ομολόγων πανευρωπαϊκά, αλλά και ευρύτερα, και υπό την πίεση των γεγονότων εκείνων (συμπεριλαμβανομένων των τηλεφωνημάτων από τους Ομπάμα, Μπερνάνκε και Τρισέ, οι οποίοι έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου στο αυτί της κας Μέρκελ), τότε γεννήθηκε το Plan B. Η ουσία του τόσο απλή όσο και ανόητη:

(Α) Αγνοούμε το γεγονός ότι η Κρίση της ευρωζώνης ξεκίνησε και συνεχώς επιταχύνεται στους κόλπους του χρηματοπιστωτικού τομέα
(Β) Βάζουμε τα κράτη που δεν έχουν πτωχεύσει να δανειστούν υπέρ των πτωχευμένων κρατών με επιτόκια που ωθούν τα κράτη που δεν έχουν ήδη πτωχεύσει κοντύτερα στην πτώχευση
(Γ) Κατόπιν δανείζουμε στα πτωχευμένα κράτη με επιτόκια που δεν θα μπορέσουν να πληρώσουν μεσοπρόθεσμα (εξασφαλίζοντας την μεγέθυνση της Κρίσης Χρέους τους στο εγγύς μέλλον) με στόχο να μην μείνουν απλήρωτα τα δημόσια χρέη προς τις τράπεζες
(Δ) Οι τράπεζες, μόλις κατανοήσουν ότι με τα πιο πάνω σπρώχνονται βαθύτερα στην δηλητηριώδη αγκάλη του χρέους τα πτωχευμένα κράτη και προς την πτώχευση τα πιο αδύναμα από τα κράτη που δεν έχουν ακόμη πτωχεύσει, πανικοβάλλονται και δανείζουν ακόμα λιγότερα στους ιδιώτες, βαθαίνοντας έτσι την Κρίση.

Τον Σεπτέμβρη του 2010, λίγους μήνες μετά την εφαρμογή του Plan B, φάνηκε ξεκάθαρα ότι χρειαζόταν Plan C. Και τότε άρχισε μια ανούσια συζήτηση (που, σε βαθμό ανοησίας παράβγαινε μόνο με τις παλινωδίες της περιόδου Ιανουαρίου-Μαΐου 2010) για τον μηχανισμό στήριξης μετά το 2013, για την συμμετοχή των ιδιωτών στα κόστη εκείνου, κλπ. Όταν κατά τον Δεκέμβρη τα spreads ξαναφούντωσαν, καθώς οι αγορές έτριβαν τα μάτια τους αντικρίζοντας το θέαμα η ΕΕ να αγνοεί τη παρούσα Κρίση και να προσπαθεί να λύσει την... επόμενη, η ΕΕ εν τη σοφία της υποσχέθηκε στην οικουμένη μια Συνολική Λύση του προβλήματος μέχρι τα τέλη Μαρτίου. Οι αγορές ησύχασαν και τέθηκαν σε αναμονή.

Κύκλοι τόσο εδώ στην Ελλάδα όσο και εκτός των τειχών διέρρεαν ότι η Τελική Λύση βρέθηκε και πως το μόνο που απέμενε ήταν η συμφωνία επί των λεπτομερειών. Και ποια η πεμπτουσία αυτής της υποτιθέμενης, πολλά υποσχόμενης, Τελικής Λύσης; Η χρήση των τοξικών δανείων που έως τώρα δίνονταν στα κράτη για επαναγορά του χρέους τους (των ομολόγων τους) - κάτι στο οποίο η κα Μέρκελ θα συμφωνούσε (μας έλεγαν) εφόσον της δίδονταν ανταλλάγματα ως προς τον περιορισμό των ελλειμμάτων των 'προβληματικών' χωρών (συνταγματικά όρια στο έλλειμμα, σύμφωνο ανταγωνιστικότητας κλπ).

Τον περασμένο μήνα κατερρίφθη και το Plan C. Κατ' αρχάς, όσοι το είδαμε προσεκτικά καταλάβαμε ότι όχι μόνο Τελική Λύση δεν πρόσφερε αλλά θα χειροτέρευε την υπάρχουσα σαθρή κατάσταση. (Το γεγονός ότι το δικό μας Υπουργείο Οικονομικών διέδιδε ότι αυτή η 'Λύση' θα ανακουφίζε την πατρίδα μας αποτελεί θλιβερή ένδειξη της ανικανότητάς του να συνειδητοποιήσει την φύση του προβλήματος.) Κατόπιν, ευτυχώς, η κα Μέρκελ (μάλλον για όλους τους λάθος λόγους) έκανε το σωστό: Απέρριψε μετά βδελυγμίας το Plan C.

Πάμε λοιπόν για το Plan D. Ένα είναι σίγουρο: Η ευρωζώνη δεν έχει άπειρο χρόνο για να εκπονεί αποτυχημένα Plans το ένα χειρότερο από το άλλο. Η πρόσφατη αύξηση του πληθωρισμού στην Γερμανία, η επικείμενη αύξηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ, η σίγουρη καθίζηση της Πορτογαλίας και της Ισπανίας κλπ οδηγούν την ευρωζώνη στην κατάρρευση. Κι αυτή την φορά δεν θα καταρρεύσει απλώς ένας τομέας (χρηματοπιστωτικός) ή μια αγορά (των ομολόγων). Δεδομένης της μειούμενης αδυναμίας (και διάθεσης) της ΕΚΤ να βρίσκει προσωρινές λύσεις, η επόμενη κατάρρευση θα σπάσει το ευρώ στα εξ ων συνετέθη με καταστροφικά αποτελέσματα για όλους: ελλειμματικούς και πλεονασματικούς.

Ποιο Plan D θα βοηθούσε να αποφευχθεί αυτή η δυστοπική εξέλιξη; Η δική μου απάντηση στο επόμενο άρθρο...