Διαβητικό πόδι

Ένας από τους πολλούς μύθους που υπάρχουν, σχετικά με τον διαβήτη και τις επιπλοκές, είναι ότι: αν έχεις διαβήτη κινδυνεύεις να πάθεις γάγγραινα και να σου κόψουν το πόδι.

Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι το να έχεις διαβήτη σημαίνει ότι θα εμφανίσεις νέκρωση στα δάχτυλα ή σε όλο τον άκρο πόδα, που αναγκαστικά θα οδηγήσει σε μερικό ή ολικό ακρωτηριασμό. Με άλλα λόγια δεν φτάνει να έχεις μόνο διαβήτη για να καταλήξεις σε μια τόσο βαριά αναπηρία!

Υπάρχουν πολλοί άλλοι παράγοντες που πρέπει να συνυπάρχουν και που μπορεί να τους αποφύγουμε, για να καταλήξουμε στη νέκρωση των ιστών.
Ποιοι είναι αυτοί οι παράγοντες;

1. Το κάπνισμα

2. Η έκθεση των ποδιών σε τραυματισμούς (μηχανικούς, θερμικούς ή χημικούς).

3. Η μη έγκαιρη αναζήτηση ιατρικής βοήθειας σε περίπτωση προβλήματος στα πόδια.
Δεν θα αναφερθώ εδώ στους παθογενετικούς μηχανισμούς της αγγειοπάθειας ή της νευροπάθειας στον διαβήτη. Αυτό θα πρέπει να αποτελέσει ξεχωριστό άρθρο.

Αναφέρω μόνο ότι το κάπνισμα ευθύνεται, ίσως και σε μεγαλύτερο βαθμό από τον διαβήτη, για την εμφάνιση περιφερικής αγγειοπάθειας. Είναι πράγματι να απορεί κανείς όταν βλέπει πολλούς ασθενείς να κάνουν δύο και τρεις ενέσεις την ημέρα, να ελέγχουν συστηματικά το σάκχαρό τους, να στερούνται ορισμένων τροφών και ταυτόχρονα να καπνίζουν ένα πακέτο ή και παραπάνω τσιγάρα ημερησίως. 

Ομως ευθύνη υπάρχει και στους συναδέλφους γιατρούς, νοσηλεύτριες, που ενώ ασχολούνται διεξοδικά με τη ρύθμιση του σακχάρου, καταναλώνουν ελάχιστο ή καθόλου χρόνο για να βοηθήσουν τον ασθενή να σταματήσει να καπνίζει.

Επανέρχομαι όμως στο κυρίως θέμα που είναι η περιποίηση και η προφύλαξη των ποδιών από τραυματισμούς.

Όπως ήδη αναφέρθηκε τα τραυματικά ερεθίσματα είναι τριών κατηγοριών:

Θερμικά: δημιουργούνται όταν ο ασθενής, προκειμένου να ζεστάνει τα πόδια του χρησιμοποιεί θερμοφόρα. Επίσης όταν το καλοκαίρι περπατάει ξυπόλητος σε ζεστή άμμο ή όταν κάνει μπάνιο ή ποδόλουτρο σε πολύ ζεστό νερό.

Αν τα πόδια παγώνουν το βράδυ, η ασφαλέστερη λύση είναι ζεστές κάλτσες, οι εντριβές με οινόπνευμα πρέπει να αποφεύγονται διότι δημιουργούν έντονη ξηρότητα.
Μηχανικά: οι πιο συχνά εμφανιζόμενοι τραυματισμοί οφείλονται σε μηχανικά ερεθίσματα. Ποια είναι αυτά;

Τραυματισμός από ψαλίδι, στην προσπάθεια να κοπούν τα νύχια. Κόψιμο με ξυραφάκι που χρησιμοποιήθηκε για την αφαίρεση κάλου. Τραυματισμός από αιχμηρό αντικείμενο που πάτησε ο ασθενής χωρίς να το αντιληφθεί, ενώ περπατούσε ξυπόλητος. Ερεθισμός, κοκκινίλα σε κάποιο δάκτυλο ή στο πλάι του πέλματος από στενό παπούτσι.

Πώς να αποφύγουμε τους παραπάνω τραυματισμούς;

* Τα νύχια πρέπει να κονταίνουν με λίμα και να μην κόβονται με ψαλίδι.
* Οι κάλοι πρέπει να αφαιρούνται σιγά σιγά με ελαφρόπετρα.
* Σε καμιά περίπτωση, δεν πρέπει να περπατάτε ξυπόλητοι.

Τα παπούτσια πρέπει να είναι άνετα, ούτε στενά αλλά ούτε και φαρδύτερα από όσο χρειάζεται. Πρέπει να έχουν τέτοιο σχήμα ώστε το πόδι να μη συμπιέζεται για να χωρέσει. Π.χ. μυτερές γόβες. Πολλές φορές ακούμε τη δικαιολογία: "δεν τα φοράω συνήθως, τα έβαλα μόνο για λίγο μέχρις ότου έρθω εδώ". Δεν χρειάζεται πολύς χρόνος για να γίνει το κακό. Ακόμα και με μισή ώρα πίεσης το πόδι, που έχει ήδη κάποιου βαθμού κακή αιμάτωση, μπορεί να παρουσιάσει μεγάλο και απειλητικό πρόβλημα.

Τα παπούτσια με κορδόνια ή τα αθλητικά που είναι μαλακά, πρέπει να προτιμώνται. Για τον πιθανό κίνδυνο μυκητιάσεων, θα αναφερθούμε παρακάτω.

Χημικά: δημιουργούνται από τη χρησιμοποίηση κερατολυτικών ουσιών που υπάρχουν σε διάφορα τσιρότα, και χρησιμοποιούνται για την αφαίρεση των κάλων.Οπως αναφέρθηκε ήδη, οι κάλοι πρέπει να αφαιρούνται με τρίψιμο με ελαφρόπετρα.

Αλλοι παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη είναι:

α) οι μυκητιάσεις, κυρίως ανάμεσα στα δάχτυλα και

β) τα σκασίματα στην πτέρνα που οφείλονται σε αυξημένη ξηρότητα στην περιοχή.

Οι μυκητιάσεις εμφανίζονται συνήθως ανάμεσα στα δάχτυλα, οφείλονται κατά κύριο λόγο σε αυξημένη υγρασία. Το καλό στέγνωμα ανάμεσα στα δάχτυλα, η αποφυγή νάυλον κάλτσας και η συχνή αλλαγή παπουτσιών, μέσα στο 24ωρο, συμβάλλουν σημαντικά στην αποφυγή εμφάνισης μυκητιάσεως.

Τα σκασίματα στη φτέρνα, όπως και οι μυκητιάσεις, έχουν σαν αποτέλεσμα να δημιουργούν ανοίγματα στο δέρμα απ' όπου μπαίνουν μικρόβια με επακόλουθο τη φλεγμονή.

Όταν υπάρχει ξηρότητα έστω και μικρού βαθμού, πρέπει να αντιμετωπίζεται με τη χρήση ειδικής μαλακτικής αλοιφής. Η επάλειψη με την αλοιφή πρέπει να γίνεται μόνο στη φτέρνα και όχι ανάμεσα στα δάχτυλα. Αν δεν υπάρχει ξηρότητα δεν θα δημιουργηθούν σχάσεις με τα γνωστά επακόλουθα.

Τέλος πρέπει να τονιστεί ότι αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι η έγκαιρη ενημέρωση του γιατρού σε περίπτωση που θα εμφανιστεί και ο παραμικρός τραυματισμός ή κοκκινίλα στο πόδι. Δεν πρέπει να χαθεί πολύτιμος χρόνος με γιατροσόφια ή με τη σκέψη :" άσε να δούμε πώς θα πάει".

 Τη φροντίδα των ποδιών πρέπει να την έχει και κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας, δεδομένου ότι το άτομο που έχει διαβήτη μπορεί να εμφανίζει μειωμένη όραση, π.χ λόγω καταρράκτη, έτσι ώστε να μη βλέπει τις αλλοιώσεις στα πόδια. Πολλές φορές είναι δύσκολο για τα ηλικιωμένα άτομα να ελέγξουν την επιφάνεια των ποδιών τους γιατί δεν μπορούν να σκύψουν.

Τόσο οι ασθενείς όσο και όλοι όσοι ασχολούνται με τα επαγγέλματα υγείας, πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι ο συστηματικός έλεγχος των ποδιών είναι απαραίτητος για την πρόληψη και αποφυγή ακρωτηριασμών.