Τοπική αυτοδιοίκηση και πολιτισμός

του Σταύρου Κούστα

  Σε λίγες μέρες θα βρεθούμε στο ¨τιμόνι¨ του Δήμου μας. Τα ερωτηματικά πολλά… Τα ανοιχτά ζητήματα πολλά… Οι δυσκολίες μεγάλες…. Οι ελπίδες εμφανείς… Και οι υποχρεώσεις μας αμέτρητες …  

  Για να πορευτούμε όμως σε αυτό τον δύσκολο και προκλητικά όμορφο δρόμο, πρέπει να προβάλλουμε τον προσωπικό και κοινωνικό μας πολιτισμό όπου υπάρχει και εκεί που απουσιάζει να τον δημιουργήσουμε και να τον γιγαντώσουμε!!! . Γιατί μόνο τότε ¨ θα μιλάμε ήρεμα – ήρεμα και απλά¨ και ¨δεν θα ξεχωρίζουμε αλλά θα ενώνουμε τον κόσμο¨ όπως προεκλογικά φωνάξαμε!!!

  Προβάλλει κυρίαρχο το θέμα του Πολιτισμού. Τι είναι ο Πολιτισμός; Πως εκφράζεται; Από που περνάει και πως εκφράζεται και ποιους αφορά;

 Δύσκολα ερωτήματα που επιδέχονται πολύ συζήτηση και διαφορετικές απόψεις. Ένα όμως δεν μπορεί να αμφισβητηθεί, να περάσει στα ψιλά και να πάρει αναβολή: Αν λείψει ο προσωπικός και κοινωνικός πολιτισμός δεν μπορούμε να κάνουμε βήμα!!!

  Αυτό λοιπόν που άμεσα επιβάλλεται είναι η αποτίμηση του: Που βρισκόμαστε σήμερα και πως ενασχολούμαστε στο καινούριο Αυτοδιοικητικό γίγνεσθαι; Και σε αυτό έχουμε ευθύνη όλοι και η Δημοτική Διοίκηση και οι φορείς και κοιτίδες της πολιτιστικής δουλειάς και δημιουργίας στον Δήμο μας.

  Πρέπει στην νέα πραγματικότητα που έχει δημιουργηθεί, να ενισχύσουμε και να προβάλουμε την πολιτιστική έκφραση και δημιουργία και να τα εντάξουμε σε ένα συνολικό πλαίσιο με σαφή αντίληψη και αποτελέσματα με υποδομή.

  Θα πάρω τη πρωτοβουλία να παραθέσω κάποιες σκέψεις για να ανοίξει ένας δημιουργικός διάλογος και προβληματισμός που θα μας οδηγήσει στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

  Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στη χώρα μας συστηματική και διευρυνόμενη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στον τομέα του πολιτισμού από την κεντρική στην περιφερειακή διοίκηση και την τοπική αυτοδιοίκηση.
  Στο πνεύμα αυτό και βάσει του νέου κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, ανατίθεται στους ΟΤΑ η διοργάνωση φεστιβάλ και εκδηλώσεων, η ίδρυση πολιτιστικών και πνευματικών κέντρων, η προστασία μουσείων και μνημείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Παράλληλα, προωθούνται οι πολιτιστικές ανταλλαγές σε διεθνές επίπεδο και κατοχυρώνεται ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στην κατεύθυνση της ανάπτυξης του πολιτιστικού τουρισμού.

  Κατά πόσο όμως οι ΟΤΑ είναι έτοιμοι να αδράξουν τις ευκαιρίες αυτές; Κατά πόσο η στελέχωση τους, η οργανωσιακή τους δομή και η κουλτούρα τους, τους επιτρέπουν να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του νέου τους ρόλου ως οργανισμών χάραξης πολιτιστικής πολιτικής;
   Μήπως έχουμε να κάνουμε για μια ακόμη περίπτωση δώρου άδωρου και για μια εξουσιοδότηση χωρίς αντίκρισμα; Μήπως τελικά ο πολιτισμός στη χώρα μας παρά τις πολλά υποσχόμενες εξαγγελίες κινδυνεύει να εισέλθει σε μια νέα φάση ύφεσης;

Προκειμένου τέτοιοι κίνδυνοι να αποσοβηθούν, σαν τοπικοί άρχοντες οφείλουμε  κατ’ αρχάς να αποποιηθούμε την όποια μικροπολιτική και πρόχειρη λογική κατά την προσέγγιση του τομέα του πολιτισμού. Οι πρακτικές της ανάθεσης του πολιτιστικού προγραμματισμού σε ημέτερους και αδαείς, αλλά και η θεώρηση των δημοτικών επιχειρήσεων πολιτισμού ως «παραμάγαζων» και ως οργάνων για την εξυπηρέτηση των όποιων άσχετων με τον πολιτισμό συμφερόντων, ανήκουν ή τουλάχιστον πρέπει να ανήκουν στο παρελθόν.
  Καλούμαστε, επίσης, να αποποιηθούμε την αναπαραγωγή των προτύπων λειτουργίας των κεντρικών μηχανισμών που όχι μόνο δεν αντιπροσωπεύουν οργανώσεις μάθησης και κοινωνικής δράσης, αλλά οδηγούν με περισσή ευκολία κάθε νέα ιδέα στον κάλαθο των αχρήστων.
  Επιπρόσθετα, οφείλουμε να αναμετρηθούμε με την όποια «αυτοεκπληρούμενη προφητεία» που θέλει την τοπική αυτοδιοίκηση ανίκανη να αναλάβει και να φέρει σε πέρας πολιτιστικό έργο υψηλών προδιαγραφών.
  Σε αυτό το πλαίσιο καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για ολιστικές προσεγγίσεις και στρατηγικά πλάνα που θα αντιπροσωπεύουν τη μοναδική πολιτιστική ταυτότητα κάθε περιοχής και θα ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερές της ανάγκες. Βασικές προϋποθέσεις θεωρούνται το χαρισματικό της ηγεσίας και η διάθεση για τομές στην πολιτιστικό τοπίο από πλευράς δημοτικών αρχόντων, η επένδυση στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού που απασχολείται στον τομέα του πολιτισμού, η εφαρμογή των βέλτιστων πρακτικών που συνίστανται σε κάθε περίπτωση, η δικτύωση μεταξύ οργανώσεων και οι συνεργασίες των τοπικών κοινωνιών μεταξύ τους όπου είναι δυνατόν και επιβάλλεται.

  Όλα όμως τούτα δεν μπορούν να αποδώσουν καρπούς παρά μόνο αν συνδυαστούν με συστράτευση όλων των προοδευτικών δυνάμεων κάθε τοπικής κοινωνίας. Καθένας μας, λοιπόν, καλείται να αναλάβει το μερίδιο ευθύνης που του αναλογεί στο επίπονο και συνάμα γοητευτικό τούτο έργο, προκειμένου η τοπική αυτοδιοίκηση να αξιοποιήσει στο έπακρο το δομημένο χώρο που συνδέεται με αυτήν και ο οποίος  «εκλαμβάνεται ως θεμελιώδες στοιχείο της πολιτισμένης ανθρώπινης ύπαρξης».

  Ο πολιτισμός πρέπει να ανήκει σε όλους, να βελτιώνει την καθημερινότητα του πολίτη και να αποτελεί μοχλό ανάπτυξης για την τοπική οικονομία. Η πρόσβαση του πολίτη στην πολιτισμική διαδικασία είναι δικαίωμα που οφείλουμε να υπηρετήσουμε χωρίς αποκλεισμούς ,κομματικές αγκυλώσεις και εξαρτήσεις έτσι ώστε όλοι οι πολίτες να μπορούν να συμμετέχουν ενεργά ως θεατές αλλά και ως δημιουργοί στα τοπικά πολιτιστικά δρώμενα

  Ο πολιτισμός περνάει μέσα από κάθε στιγμή μας, μέσα από την οικογένειά μας, τον περίγυρό μας, την δουλειά μας, την γειτονιά μας, την διαχείρηση  των σκουπιδιών και των κοινόχρηστων χώρων, τους πολιτιστικούς και τους αθλητικούς συλλόγους, τις χορευτικές ομάδες, τα λαογραφικά μουσεία, τις βιβλιοθήκες, τις οικολογικές ομάδες, τις θεατρικές ομάδες, τις χορωδίες, την πλατιά και ουσιαστική δράση και ζωή των πνευματικών κέντρων και όχι μόνο… Περνάει όμως και από την τοποθέτησή μας απέναντι στην καθημερινότητα και τα προβλήματά της. Περνάει από την οργάνωση της γειτονιάς, από την συμμετοχή μας στην καθαριότητα και την ανακύκλωση, την διάθεση συμμετοχής και δημιουργίας, και όχι μόνο…

  Θα πρέπει πλέον να κατανοήσουμε ότι υπάρχουν ¨πολιτιστικές¨ εκδηλώσεις που έχουν γίνει ¨βρικόλακες¨ που περισσότερο αίμα πίνουν, παρά προσφέρουν στον Τόπο!!! Και από αυτού του τύπου τις εκδηλώσεις έχουμε υποχρέωση, αν δεν μπορούμε να τις μεταλλάξουμε, να σταθούμε μακριά!!!   

  Από αυτή την άποψη είναι ανάγκη να ενισχυθεί η ανάδειξη και προβολή της ερασιτεχνικής δημιουργίας. Επιβάλλεται η ενίσχυση της αισθητικής αγωγής και της καλλιτεχνικής παιδείας σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Αναγκαία είναι η διαμόρφωση συνθηκών και υποδομής, για να απολαμβάνουν το δικαίωμα στον πολιτισμό και την τέχνη όλοι οι Πολίτες. Προϋπόθεση πολιτισμού είναι ο συντονισμός όλων των ομοειδών (θεματολογικά )  πολιτιστικών κοιτίδων του Δήμου μας, ώστε να αποφευχθούν και οι επικαλύψεις και οι συγκρούσεις. Και όλα αυτά σε μια δεινή οικονομικά εποχή που μας απαγορεύει αυστηρά τον πολιτισμό τύπου ¨Χόλυγουντ¨ και μας επιβάλλει με τα λίγα οικονομικά μέσα να προχωρήσουμε!!! 

  Ο Πολιτισμός είναι ανάγκη και δικαίωμα του λαού. Αντιστάσεις στην πολιτιστική σήψη υπάρχουν και καθημερινά εκφράζονται σε πολλές γωνιές του Δήμου μας . Δραστηριότητες, από λαϊκούς φορείς αναπτύσσονται. Αξιόλογο σύγχρονο καλλιτεχνικό έργο δημιουργείται, αλλά δε φτάνει πλατιά στον κόσμο. Χρειάζεται να αναπτυχθεί ένα ισχυρό μορφωτικό - πολιτιστικό ρεύμα, που θα φέρνει στο προσκήνιο τις πραγματικές ανάγκες για περισσότερο ελεύθερο χρόνο και δημιουργική αξιοποίησή του, για δραστηριότητες που προβάλλουν το υψηλής ποιότητας καλλιτεχνικό έργο και το λαϊκό πολιτισμό, για την ανάπτυξη της ερασιτεχνικής συλλογικής και ατομικής δημιουργίας της νεολαίας και των Πολιτών , για να καλλιεργούνται οι αξίες και τα αισθητικά κριτήρια της Κοινωνίας μας.

  Ο Πολιτισμός είναι στοιχείο Προόδου και Δημοκρατίας!!! Δεν έχουμε το δικαίωμα ούτε να τον υποτιμήσουμε, ούτε να τον παραχαράξουμε!!! Γρήγορα λοιπόν, την επόμενη μέρα πάμε όλοι μαζί στον δρόμο της κατάκτησης του προσωπικού και του κοινωνικού μας πολιτισμού!!!